Vrijstelling van werk bij vaststellingsovereenkomst: Wat betekent het voor jou als werknemer?

Wordt je ontslag geregeld via een vaststellingsovereenkomst (VSO)? Dan zie je daarin vaak een afspraak staan over vrijstelling van werk. Dit betekent dat je tot de einddatum van je dienstverband niet meer hoeft te werken, maar wel je salaris doorbetaald krijgt. Dat klinkt misschien aantrekkelijk – betaald thuiszitten! Maar wat houdt vrijgesteld van werk zijn precies in? Wat zijn de voordelen van vrijstelling van werk en waar moet je op letten bij vrijstelling van werk? En hoe zit het met vakantiedagen tijdens de vrijstelling? Dit artikel legt alles uit over vrijstelling van werkzaamheden bij ontslag met wederzijds goedvinden en waarom het belangrijk is juridisch advies in te winnen over deze specifieke clausule in je vaststellingsovereenkomst.

Wat betekent vrijstelling van werk precies?

Vrijstelling van werk betekent dat je werkgever je ontheft van je verplichting om te werken, terwijl de arbeidsovereenkomst nog doorloopt tot de afgesproken einddatum. Je werk meer hoeft te verrichten, maar je recht op loon blijft bestaan. Je salaris wordt dus gewoon doorbetaald tot het einde van het dienstverband.

Deze vrijstelling van werk wordt vaak afgesproken in het kader van een vaststellingsovereenkomst (VSO) of beëindigingsovereenkomst, waarmee ontslag met wederzijds goedvinden wordt geregeld. In plaats van dat je tot de laatste dag moet doorwerken, spreken werkgever en werknemer af dat de werknemer eerder mag stoppen met werken. De periode van vrijstelling is de tijd tussen je laatste werkdag en de officiële einddatum van de arbeidsovereenkomst.

Waarom wordt vrijstelling van werk vaak afgesproken in een VSO?

Er zijn verschillende redenen waarom vaak wordt in de vaststellingsovereenkomst een bepaling over vrijstelling van werk opgenomen:

• Rust en duidelijkheid: Na een voorgenomen ontslag is de werkrelatie vaak verstoord of gespannen. Door de werknemer vrij te stellen van werk, wordt verdere frictie op de werkvloer voorkomen en is er duidelijkheid voor alle partijen.
• Focus op toekomst: Als je vrijgesteld bent van werk, heb je tijd en ruimte om je te richten op de toekomst: het vinden van een nieuwe baan, solliciteren, of eventueel een opleiding volgen. Dit kan het ontslagproces voor jou als werknemer iets verzachten.
• Praktische redenen werkgever: Soms wil de werkgever liever niet dat een vertrekkende werknemer nog toegang heeft tot bedrijfsinformatie of klantencontacten heeft. Vrijstellen van werk is dan een praktische oplossing.
• Onderdeel van de deal: Vrijstelling van werk kan een onderdeel zijn van de onderhandelingen over de vaststellingsovereenkomst. Het is een ‘benefit’ die de werkgever kan bieden om de overeenkomst aantrekkelijker te maken voor de werknemer.

De reden voor de vrijstelling is dus vaak een combinatie van praktische overwegingen en het bieden van een soepele overgang naar het einde van de arbeidsovereenkomst.

Is vrijstelling van werk hetzelfde als schorsing of op non-actiefstelling?

Nee, vrijstelling van werk bij vaststellingsovereenkomst is juridisch gezien iets anders dan schorsing of op non-actiefstelling.

• Vrijstelling van werk: Dit wordt in onderling overleg afgesproken in een VSO. Het is onderdeel van de afspraken rond ontslag met wederzijds goedvinden. Je behoudt je recht op loon.
• Schorsing / op non-actiefstelling: Dit is meestal een eenzijdige maatregel die de werkgever oplegt, vaak als ordemaatregel in afwachting van een onderzoek naar mogelijk wangedrag (bijvoorbeeld voorafgaand aan een mogelijk ontslag op staande voet). Hoewel je tijdens een schorsing of op non-actiefstelling vaak ook je loon doorbetaald krijgt (de werkgever is verplicht loon te betalen als de reden in zijn risicosfeer ligt), heeft het een negatieve lading en is het geen afspraak die je samen maakt.

Het is belangrijk om dit onderscheid te kennen. Een clausule in je VSO met de titel “vrijstelling van werk” is dus iets anders dan wanneer je non-actief gesteld of vrijgesteld wordt als eenzijdige maatregel door de werkgever.

Wat zijn de voordelen van vrijstelling van werk voor de werknemer?

Als in je vaststellingsovereenkomst vrijstelling van werk wordt afgesproken, heeft dat een aantal duidelijke voordelen voor jou als werknemer:

• Tijd voor een nieuwe baan: Je hebt direct tijd en energie om te solliciteren en een nieuwe baan te vinden, terwijl je salaris nog doorloopt. Dit vergroot je kansen op een soepele overgang naar ander werk.
• Minder stress: Je hoeft niet meer naar een werkplek waar de sfeer mogelijk gespannen is vanwege het ontslag. Dit kan veel stress schelen.
• Behoud van loon: Je ontvangt je volledige loon tot aan de einddatum, inclusief de opbouw van vakantiegeld.
• Behoud van secundaire voorwaarden: Vaak blijven ook secundaire arbeidsvoorwaarden (zoals leaseauto, telefoon, laptop, indien afgesproken) tijdens de vrijstelling doorlopen. Controleer dit wel goed in de VSO!

Vrijstelling van werk kan het ontslag dus wat draaglijker maken en je een betere uitgangspositie geven voor de toekomst.

Waar moet je op letten bij vrijstelling van werk? (De kleine lettertjes)

Hoewel vrijstelling van werk aantrekkelijk klinkt, zijn er wel een paar punten waar je goed op moet letten als deze afspraak wordt opgenomen in de vaststellingsovereenkomst:

• Schriftelijke vastlegging: Zorg ervoor dat de vrijstelling van werk duidelijk en schriftelijk is vastgelegd in de VSO. Mondelinge toezeggingen zijn lastig te bewijzen.
• Loon en emolumenten: Staat er expliciet dat je recht op loon (inclusief vakantiegeld, eventuele bonussen/toeslagen) volledig doorloopt tot de einddatum?
• Secundaire arbeidsvoorwaarden: Wat gebeurt er met zaken als leaseauto, telefoon, laptop, onkostenvergoedingen tijdens de vrijstelling van werk? Worden deze ook voortgezet? Maak hier duidelijke afspraken over.
• Verrekening vakantiedagen: Een heel belangrijk punt! Soms probeert een werkgever af te spreken dat je openstaande vakantiedagen worden geacht te zijn opgenomen tijdens de periode van vrijstelling. Ga hier niet zomaar mee akkoord! Je hebt recht op uitbetaling van niet-opgenomen vakantiedagen bij de eindafrekening. Dit punt bespreken we hierna uitgebreider.
• Nieuwe baan: Mag je tijdens de vrijstelling al bij een nieuwe werkgever beginnen? Meestal wel, maar check of hierover iets is afgesproken (bijvoorbeeld dat je loon dan stopt).

Laat de vaststellingsovereenkomst dus goed controleren op deze details rondom de vrijstelling van werkzaamheden.

Hoe zit het met vakantiedagen tijdens de vrijstelling van werk?

Dit is een cruciaal aandachtspunt! Werkgevers proberen vaak in de vaststellingsovereenkomst op te nemen dat bij een vrijstelling van werk de werknemer wordt geacht zijn openstaande vakantiedagen op te nemen tijdens de vrijstellingsperiode. Dit is financieel nadelig voor jou!

De hoofdregel is: vakantiedagen zijn bedoeld om vrij te nemen van werk. Als je al bent vrijgesteld van werk, kun je geen vakantie opnemen van werk dat je toch al niet hoeft te verrichten. Wettelijk gezien bouw je tijdens de vrijstelling zelfs nog vakantiedagen op! Normaal gesproken moeten niet-opgenomen vakantiedagen aan het einde van de arbeidsovereenkomst worden uitbetaald.

Ga dus niet zomaar akkoord met een bepaling waarin staat dat je vakantiedagen tijdens de vrijstelling als opgenomen worden beschouwd. Dit scheelt de werkgever geld, maar kost jou een deel van je eindafrekening. Onderhandel hierover! Eis dat je openstaande vakantiedagen (inclusief de opbouw tijdens de periode van vrijstelling) aan het einde worden uitbetaald. Laat dit expliciet vastleggen in de vaststellingsovereenkomst.

Wat zijn mijn rechten en plichten tijdens de periode van vrijstelling?

Ook al hoef je niet te werken tijdens de periode van vrijstelling van werk, de arbeidsovereenkomst loopt formeel nog door tot de einddatum. Dit betekent dat je nog steeds bepaalde rechten en plichten hebt:

• Recht op loon: Je behoudt je recht op loon en de gebruikelijke emolumenten (tenzij anders afgesproken).
• Plicht tot goed werknemerschap: Je moet je nog steeds gedragen als een goed werknemer. Dit betekent bijvoorbeeld dat je geen bedrijfsgeheimen mag lekken of de werkgever op een andere manier mag benadelen. Ook een eventueel concurrentiebeding kan nog steeds gelden (tenzij anders afgesproken).
• Beschikbaarheid (in theorie): Hoewel je bent vrijgesteld van werkzaamheden, zou een werkgever je in theorie nog kunnen oproepen voor incidentele zaken (bijv. overdracht), tenzij expliciet anders is afgesproken. Dit komt echter zelden voor.
• Sollicitatieplicht WW: Als je weet dat je na de einddatum een WW-uitkering nodig hebt, is het verstandig om tijdens de vrijstellingsperiode alvast te starten met solliciteren. Formeel geldt de sollicitatieplicht pas vanaf de werkloosheidsdatum, maar het UWV waardeert het als je al eerder actief bent.
• Ziekte: Wat als je ziek wordt tijdens de vrijstelling? Meld dit bij je werkgever. Het heeft meestal geen directe gevolgen voor de VSO of je loon, maar kan relevant zijn voor een eventuele Ziektewet-uitkering na de einddatum als je dan nog ziek bent.

Bespreek eventuele onduidelijkheden over je rechten bij vrijstelling met je werkgever of win juridisch advies in.

Mag ik al een nieuwe baan beginnen tijdens de vrijstelling?

Ja, in principe mag je tijdens de vrijstelling van werk al beginnen met een nieuwe baan bij een andere werkgever. Je bent immers vrijgesteld van je werkzaamheden bij je oude werkgever.

Let wel op een paar dingen:

• Concurrentiebeding: Controleer of er een concurrentiebeding geldt en of dit je beperkt in je keuze voor een nieuwe baan. Is dit beding in de VSO komen te vervallen of aangepast?
• Afspraken in VSO: Soms staat er in de vaststellingsovereenkomst dat als je een nieuwe baan vindt tijdens de vrijstelling, het loon van de oude werkgever (gedeeltelijk) stopt. Controleer de VSO op zulke afspraken. Als er niets over staat, loopt je loon gewoon door tot de einddatum, ook als je al elders werkt.
• Loyaliteit: Hoewel je vrijgesteld bent, blijf je formeel in dienst. Vermijd handelingen die schadelijk kunnen zijn voor je (oude) werkgever.

Het vinden van een nieuwe baan tijdens de vrijstelling is vaak een groot voordeel, omdat je dan naadloos kunt overstappen zonder periode zonder inkomen.

Is vrijstelling van werk altijd de beste optie?

Hoewel vrijstelling van werk vaak als prettig wordt ervaren, is het niet altijd de beste of enige optie. Soms zijn er redenen om liever door te werken tot de einddatum:

• Werkplezier/collega’s: Misschien vind je je werk nog leuk of wil je op een goede manier afscheid nemen van collega’s.
• Kennis/ervaring opdoen: Wellicht wil je nog een project afronden of specifieke ervaring opdoen die nuttig is voor je cv.
• Financiële redenen: Hoewel je loon doorloopt, mis je soms variabele beloningen of toeslagen als je niet werkt.
• Ritme behouden: Sommige mensen vinden het prettig om in het werkritme te blijven.

Het is een persoonlijke afweging. Als de werkgever vrijstelling van werk voorstelt, maar jij liever (deels) doorwerkt, kun je dit bespreken tijdens de onderhandelingen over de vaststellingsovereenkomst. Andersom geldt ook: als de werkgever wil dat je doorwerkt, maar jij wilt liever vrijstelling, kun je dit als wens inbrengen.

Waarom juridisch advies inwinnen over de vrijstellingsclausule?

Ook al lijkt de afspraak over vrijstelling van werk eenvoudig, het is toch verstandig om juist deze clausule goed juridisch te laten checken binnen de vaststellingsovereenkomst.

Een jurist controleert specifiek:

• Is de vrijstelling van werk duidelijk en ondubbelzinnig geformuleerd?
• Zijn de afspraken over doorbetaling van loon en emolumenten correct?
• Wat is er afgesproken over secundaire arbeidsvoorwaarden tijdens de vrijstelling?
• Is de nadelige verrekening van vakantiedagen voorkomen? Zijn er duidelijke afspraken over uitbetaling van openstaande vakantiedagen?
• Zijn er onredelijke beperkingen opgenomen, bijvoorbeeld over het starten van een nieuwe baan?
• Is het onderscheid met schorsing of op non-actiefstelling duidelijk?

Het is zonde als je denkt een goede deal te hebben met vrijstelling van werk, maar achteraf blijkt dat je bijvoorbeeld veel vakantiedagen misloopt of je leaseauto direct moet inleveren. Juridisch advies inwinnen voorkomt dit soort vervelende verrassingen. Hierover eerst juridisch advies vragen is dus een kleine moeite met mogelijk grote voordelen.

Samenvatting: Belangrijkste punten over vrijstelling van werk bij VSO

Wordt er in jouw vaststellingsovereenkomst gesproken over vrijstelling van werk? Onthoud dan deze kernpunten:

• Betekenis: Je hoeft niet meer te werken tot de einddatum, maar je salaris wordt doorbetaald.
• Gebruikelijk bij VSO: Vaak onderdeel van ontslag met wederzijds goedvinden om rust te creëren en de werknemer tijd te geven voor het vinden van een nieuwe baan.
• Anders dan schorsing: Het is een afspraak in onderling overleg, geen eenzijdige strafmaatregel.
• Voordelen: Tijd voor solliciteren, minder stress, behoud van inkomen.
• Aandachtspunten: Laat afspraken over loon, secundaire voorwaarden en vooral vakantiedagen goed vastleggen in de VSO.
• Vakantiedagen: Ga niet akkoord met het verrekenen van openstaande vakantiedagen tijdens de vrijstelling; eis uitbetaling aan het einde.
• Rechten/plichten: Arbeidsovereenkomst loopt door; goed werknemerschap blijft gelden.
• Nieuwe baan: Mag meestal gestart worden tijdens de vrijstelling (check VSO en concurrentiebeding).
• Juridisch advies: Laat de clausule over vrijstelling van werkzaamheden altijd juridisch controleren als onderdeel van de totale VSO check.

Vrijstelling van werk kan een prettige afspraak zijn bij ontslag, maar zorg dat de voorwaarden duidelijk en correct zijn vastgelegd in de vaststellingsovereenkomst. Neem contact op met ons voor deskundig juridisch advies.