Ontslagprocedures: Welke route volgt je werkgever bij ontslag?

Word je als werknemer geconfronteerd met (dreigend) ontslag? Dan is het belangrijk om te weten welke ontslagprocedure je werkgever moet volgen. Afhankelijk van de reden voor ontslag, zijn er verschillende ontslagprocedures mogelijk in Nederland. De route via het UWV, de gang naar de kantonrechter, ontslag met wederzijds goedvinden via een vaststellingsovereenkomst, of zelfs ontslag op staande voet – elke procedure heeft zijn eigen regels, termijnen en gevolgen voor jou als werknemer. Dit artikel geeft een overzicht van de belangrijkste ontslagprocedures en opzegverboden. Lees verder om te begrijpen welke weg jouw werkgever kiest en wat jouw rechten en mogelijkheden zijn tijdens de ontslagprocedure.

Welke ontslagprocedure kiest de werkgever? (Afhankelijk van de reden)

De keuze voor een ontslagprocedure hangt af van de ontslaggrond. De wet schrijft de volgende routes voor:

1. Procedure via het UWV: Verplicht bij bedrijfseconomische redenen (reorganisatie) en bij ontslag na langdurige arbeidsongeschiktheid (> 2 jaar).
2. Procedure via de kantonrechter: Voor ontslag om persoonlijke redenen, zoals disfunctioneren, verwijtbaar handelen, een verstoorde arbeidsrelatie, of de cumulatiegrond.
3. Ontslag met wederzijds goedvinden: Een alternatief voor een formele procedure, vastgelegd in een vaststellingsovereenkomst (VSO).
4. Ontslag op staande voet: Bij een dringende reden, zonder voorafgaande procedure.
5. Ontslag in proeftijd: Eenvoudig ontslag zonder specifieke procedure.

De route via het UWV: Wanneer en hoe werkt dat?

De werkgever moet een ontslagvergunning aanvragen bij het UWV voor ontslag wegens bedrijfseconomische redenen of langdurige ziekte.
Hoe werkt het?

1. De werkgever dient een ontslagaanvraag in met onderbouwing. Let op: de werkgever mag geen medische gegevens verstrekken; het UWV vraagt deze informatie op bij de bedrijfsarts.
2. Jij als werknemer ontvangt een kopie en krijgt de kans om schriftelijk verweer te voeren (meestal binnen 14 dagen).
3. Het UWV beoordeelt de aanvraag en het verweer en beslist.

Wat kan ik doen tijdens de UWV-procedure?

Je belangrijkste recht is het indienen van een goed onderbouwd verweerschrift. Argumenten kunnen zijn:

• Bij bedrijfseconomisch ontslag: het afspiegelingsbeginsel (waarbij werknemers in gelijke functies in leeftijdsgroepen worden ingedeeld en LIFO wordt toegepast) is niet correct toegepast, of er zijn wel herplaatsingsmogelijkheden.
• Bij langdurige arbeidsongeschiktheid: de werkgever heeft niet voldaan aan zijn re-integratieverplichtingen.

Het is sterk aan te raden hierbij juridisch advies in te winnen.

De route via de kantonrechter: Voor welke ontslagredenen?

Voor ontslag om persoonlijke redenen (disfunctioneren, verwijtbaar handelen, verstoorde arbeidsrelatie, etc.) moet de werkgever naar de kantonrechter om ontbinding van de arbeidsovereenkomst te vragen. Sinds 2020 kan de rechter ook ontbinden op basis van de i-grond (art. 7:669 lid 3 sub i BW), waarbij meerdere onvoldragen ontslaggronden gecombineerd worden, eventueel met een extra vergoeding tot 50% van de transitievergoeding.

Hoe verloopt de procedure bij de kantonrechter?

1. De werkgever dient een verzoekschrift in.
2. Jij krijgt de kans om een verweerschrift in te dienen.
3. Meestal volgt een zitting waar beide partijen hun standpunten toelichten.
4. De kantonrechter neemt een beslissing (beschikking) en bepaalt de einddatum en vergoedingen.

Ontslag met wederzijds goedvinden: De vaststellingsovereenkomst?

Een VSO is een veelgebruikt alternatief voor een formele procedure. Hierin worden afspraken vastgelegd over de einddatum, de ontslagvergoeding en andere voorwaarden. Teken nooit zomaar! Voor behoud van WW-recht moet duidelijk blijken dat het initiatief tot ontslag van de werkgever komt en dat jij niet verwijtbaar werkloos bent. Je hebt na ondertekening een wettelijke bedenktijd van 14 dagen.

Ontslag op staande voet: Een aparte, snelle procedure?

Dit is de meest drastische vorm van ontslag, zonder voorafgaande procedure. Het mag alleen bij een dringende reden. De gevolgen zijn groot: geen loon, meestal geen transitievergoeding en geen WW. Je kunt dit ontslag binnen 2 maanden aanvechten bij de kantonrechter.

Wat is de rol van de opzegtermijn in ontslagprocedures?

De opzegtermijn is cruciaal:

• Na UWV-vergunning: De werkgever moet de opzegtermijn in acht nemen, maar mag de proceduretijd aftrekken (met een minimum van 1 maand).
• Bij ontbinding kantonrechter: De rechter houdt rekening met de opzegtermijn bij het bepalen van de einddatum.
• Bij VSO: De einddatum moet rekening houden met de ‘fictieve opzegtermijn’ (de termijn alsof de werkgever had opgezegd) om een WW-gat te voorkomen.
• Bij ontslag op staande voet: Geen opzegtermijn.

Wat zijn mijn rechten op transitievergoeding en WW-uitkering?

• Transitievergoeding: Recht op een wettelijke vergoeding als het ontslag op initiatief van de werkgever plaatsvindt.
• WW-uitkering: Recht hierop als je niet verwijtbaar werkloos bent.
• Billijke vergoeding: Een extra vergoeding als de werkgever ernstig verwijtbaar heeft gehandeld of als het UWV ten onrechte ontslag heeft toegestaan en de rechter de opzegging niet vernietigt (art. 7:681 BW).

Kan ik in hoger beroep tegen een beslissing?

Ja, meestal wel:

• Na UWV-procedure: Je kunt niet direct in beroep, maar je kunt de opzegging zelf binnen 2 maanden aanvechten bij de kantonrechter. Daarmee toets je indirect de UWV-beslissing.
• Na kantonrechtersprocedure: Je kunt binnen 3 maanden in hoger beroep gaan bij het Gerechtshof.

Waarom is juridisch advies bij elke ontslagprocedure verstandig?

De procedures zijn complex en de belangen zijn groot. Een jurist kan je helpen met:

• Kennis van de juiste procedure en termijnen.
• Het opstellen van een sterk verweer.
• Het onderhandelen over een eerlijke VSO.
• Het maximaliseren van je vergoeding en beschermen van je WW-rechten.

Samenvatting: Belangrijkste punten over ontslagprocedures

• Route afhankelijk van reden: UWV (bedrijfseconomisch), kantonrechter (persoonlijk), VSO (onderling overleg), of ontslag op staande voet.
• Verweer mogelijk: In elke formele procedure heb je recht op verweer.
• VSO: Laat deze altijd juridisch checken (WW-risico!).
• Rechten: Meestal recht op transitievergoeding en WW-uitkering, tenzij je verwijtbaar werkloos bent.
• Hoger beroep: Vaak mogelijk tegen een beslissing van de kantonrechter.
• Juridisch advies: Schakel altijd tijdig hulp in.

De wereld van ontslagprocedures is complex. Zorg dat je geïnformeerd bent. Neem contact op met ons voor deskundig juridisch advies.