Rechten bij ontslag: Wat zijn je rechten en plichten als werknemer? Ken je ontslagrecht!

Word je geconfronteerd met ontslag? Of ben je net ontslagen? Dan is het heel belangrijk om te weten wat je rechten en plichten zijn. Het Nederlandse ontslagrecht biedt werknemers bescherming, maar je moet wel weten waar je aan toe bent. Jouw werkgever mag je niet zomaar ontslaan; er gelden strikte regels. Heb je recht op een ontslagvergoeding, zoals de transitievergoeding? Hoe zit het met de opzegtermijn en een eventuele WW-uitkering? Dit artikel geeft je een duidelijk overzicht van de belangrijkste rechten bij ontslag. Lees verder, want kennis van deze rechten helpt je om sterker te staan en te krijgen waar je recht op hebt.

Mag mijn werkgever mij zomaar ontslaan? (Geldige reden nodig)

Nee, een werkgever mag een werknemer niet zomaar ontslaan. Er moet altijd een geldige, wettelijke reden voor ontslag zijn. Daarnaast is ontslag via het UWV of de kantonrechter alleen toegestaan als herplaatsing binnen een redelijke termijn niet mogelijk is (art. 7:669 lid 1 BW). De werkgever moet ook de juiste ontslagprocedure volgen: via het UWV (bij bedrijfseconomische redenen) of de kantonrechter (bij persoonlijke redenen).

Wat is de opzegtermijn en moet mijn werkgever zich daaraan houden?

Bij ontslag moet je werkgever in de meeste gevallen een opzegtermijn in acht nemen. De lengte van de wettelijke opzegtermijn hangt af van de duur van je dienstverband:

• Korter dan 5 jaar: 1 maand.
• 5 tot 10 jaar: 2 maanden.
• 10 tot 15 jaar: 3 maanden.
• 15 jaar of langer: 4 maanden.

Let op: bij ontslag via het UWV mag de proceduretijd van de opzegtermijn worden afgetrokken, mits er minimaal één maand overblijft (art. 7:672 lid 6 BW).

Heb ik recht op een ontslagvergoeding (transitievergoeding)?

Een van de belangrijkste rechten bij ontslag is het recht op een transitievergoeding. Je hebt hier meestal recht op als het ontslag op initiatief van de werkgever plaatsvindt. Dit geldt bij ontslag via het UWV, de kantonrechter, en ook bij het niet verlengen van een tijdelijk contract (tenzij jij zelf niet wilde verlengen). Je hebt er geen recht op als je zelf ontslag neemt, tijdens je proeftijd wordt ontslagen, of als het ontslag het gevolg is van ernstig verwijtbaar handelen van jezelf.

Hoe wordt de hoogte van de transitievergoeding berekend?

De hoogte van de transitievergoeding is wettelijk vastgelegd: 1/3 maandsalaris per heel dienstjaar, en een evenredig deel voor de resterende periode. Het bruto maandsalaris (inclusief vakantiegeld en vaste toeslagen) vormt de basis. De werkgever moet de transitievergoeding binnen een maand na het einde van de arbeidsovereenkomst betalen.

Behoud ik mijn recht op een WW-uitkering na ontslag?

Meestal wel, maar je moet aan de voorwaarden van het UWV voldoen:

• Verzekerd zijn voor werkloosheid.
• Verlies van arbeidsuren.
• Beschikbaar zijn voor werk.
• Voldoende arbeidsverleden (26-wekeneis, en voor langere duur de 4-uit-5-jareneis).
• Niet verwijtbaar werkloos zijn.

Bij ontslag via het UWV, kantonrechter of een correct opgestelde VSO ben je doorgaans niet verwijtbaar werkloos. De WW-uitkering start op de eerste dag na het einde van de arbeidsovereenkomst (er zijn geen wachtdagen).

Wat zijn mijn rechten bij ontslag op staande voet?

Ontslag op staande voet is zeer ingrijpend. Je rechten zijn beperkt, maar je hebt ze wel:

• Recht op een duidelijke, onmiddellijke mededeling van de dringende reden.
• Recht om het ontslag aan te vechten bij de kantonrechter (binnen 2 maanden).

De werkgever draagt de zware bewijslast voor de dringende reden. Als de rechter je gelijk geeft, kan het ontslag worden vernietigd of kan je een (billijke) vergoeding worden toegekend.

Wat zijn mijn rechten bij ontslag tijdens proeftijd of tijdelijk contract?

• Ontslag in proeftijd: Beide partijen kunnen per direct opzeggen, zonder reden, opzegtermijn of transitievergoeding.
• Einde tijdelijk contract: Het contract eindigt vanzelf. Bij contracten van 6 maanden of langer geldt de aanzegplicht (minimaal 1 maand van tevoren informeren). Bij niet-verlenging heb je recht op een transitievergoeding. Bij contracten zonder vaste einddatum (projectbasis) geldt geen aanzegplicht.

Wat zijn mijn rechten bij ontslag met wederzijds goedvinden (VSO)?

Bij een VSO heb je belangrijke rechten:

• Recht om te onderhandelen: Je bent niet verplicht te tekenen.
• Onderhandelen over vergoeding: In de praktijk wordt bij een VSO vaak minimaal de hoogte van de transitievergoeding als uitgangspunt genomen, maar dit is geen wettelijk recht.
• Recht op WW-uitkering (mits correct opgesteld).
• Recht op 14 dagen wettelijke bedenktijd na ondertekening.
• Recht op juridisch advies (vaak vergoed door de werkgever).

Kan ik ontslag aanvechten als ik het er niet mee eens ben?

Ja, je kunt ontslag aanvechten:

• Bij een UWV-procedure: Schriftelijk verweer voeren bij het UWV en eventueel binnen 2 maanden na ontslag naar de kantonrechter.
• Bij een kantonrechtersprocedure: Een verweerschrift indienen en in hoger beroep gaan tegen de uitspraak.
• Bij ontslag op staande voet: Binnen 2 maanden naar de kantonrechter.

Waarom is juridische hulp belangrijk om mijn rechten te beschermen?

Het ontslagrecht is complex. Juridische hulp is belangrijk om:

• Je rechten en plichten te begrijpen.
• Te beoordelen of het ontslag terecht is.
• Te controleren of de ontslagvergoeding klopt.
• Je WW-rechten veilig te stellen.
• Te onderhandelen over een betere VSO.
• Je bij te staan in een procedure.

Overweeg een second opinion als je al advies hebt ingewonnen.

Samenvatting: Belangrijkste rechten bij ontslag

• Recht op een geldige ontslagreden en de juiste procedure.
• Recht op een opzegtermijn (in de meeste gevallen).
• Recht op een transitievergoeding (meestal bij onvrijwillig ontslag).
• Recht op een WW-uitkering (mits niet verwijtbaar werkloos).
• Recht om ontslag aan te vechten.
• Recht op een correcte eindafrekening (loon, vakantiegeld, vakantiedagen).
• Recht om een getuigschrift te vragen (art. 7:656 BW).
• Recht om juridisch advies in te winnen.

Zorg dat je goed geïnformeerd bent over je rechten. Neem bij twijfel of problemen contact op met ons voor deskundige juridische hulp.