Slapend dienstverband beëindigen? De uitspraak van de Hoge Raad en rechten als werknemer

Ben je langer dan twee jaar ziek en heb je nog steeds een arbeidsovereenkomst, maar ontvang je geen loon meer en werk je niet? Dan heb je mogelijk te maken met een slapend dienstverband. Werkgevers lieten deze dienstverbanden slapend bestaan om te voorkomen dat ze een transitievergoeding moesten betalen bij beëindiging. Maar mag dat zomaar? Moet een werkgever meewerken aan het beëindigen van een slapend dienstverband als jij dat als werknemer wilt? De Hoge Raad heeft hierover een belangrijke uitspraak gedaan. Dit artikel legt uit wat een slapend dienstverband is, waarom ze ontstonden, wat de Hoge Raad heeft bepaald, en wat dit betekent voor jouw recht op beëindiging en de transitievergoeding. Lees verder om te begrijpen wat je rechten zijn en hoe je een slapend dienstverband kunt beëindigen.

Wat is een slapend dienstverband precies?

Een slapend dienstverband is een dienstverband dat formeel nog bestaat, maar waarbij de belangrijkste elementen – werken en loon doorbetalen – zijn gestopt. Deze situatie ontstaat specifiek bij langdurig zieke werknemers.

Na 104 weken (twee jaar) stopt de loondoorbetalingsplicht van de werkgever. Als de werknemer dan nog steeds arbeidsongeschikt is, kan de werkgever ontslag aanvragen bij het UWV wegens langdurige arbeidsongeschiktheid. Om de transitievergoeding te vermijden, kozen veel werkgevers er echter voor om de arbeidsovereenkomst niet formeel te beëindigen. Het dienstverband ‘slaapt’ dan.

Waarom lieten werkgevers dienstverbanden slapend worden? (De transitievergoeding)

De belangrijkste reden was de invoering van de wettelijke transitievergoeding in 2015. Veel werkgevers vonden het onredelijk om na twee jaar loondoorbetaling en re-integratiekosten ook nog een transitievergoeding te moeten betalen. Door het dienstverband slapend te houden, hoefde de transitievergoeding niet betaald te worden, omdat er geen formeel ontslag was. Dit leidde tot een onwenselijke situatie voor langdurig zieke werknemers.

Wat veranderde er met de Wet compensatie transitievergoeding?

De Wet compensatie transitievergoeding (per 1 april 2020) regelt dat werkgevers bij het UWV compensatie kunnen aanvragen voor de betaalde transitievergoeding aan een werknemer die na twee jaar ziekte wordt ontslagen. Dit moest de financiële prikkel om dienstverbanden slapend te houden wegnemen.

De uitspraak van de Hoge Raad: Moet een werkgever een slapend dienstverband beëindigen?

Ja, de Hoge Raad oordeelde eind 2019 (de Xella-beschikking) dat een werkgever op verzoek van de werknemer verplicht is een slapend dienstverband te beëindigen. Het in stand houden van zo’n dienstverband enkel om de transitievergoeding te ontlopen, is in strijd met goed werkgeverschap, zeker nu de werkgever de vergoeding gecompenseerd kan krijgen. De werkgever heeft geen actieve plicht om zelf tot beëindiging over te gaan, maar moet wel meewerken als de werknemer hierom vraagt.

Onder welke voorwaarden moet de werkgever meewerken aan beëindiging?

De werkgever moet meewerken aan beëindiging, tenzij hij een gerechtvaardigd belang heeft om het dienstverband in stand te houden. De Hoge Raad noemt als belangrijkste voorbeeld de situatie waarin er nog reële en concrete re-integratiemogelijkheden zijn. De werkgever heeft een zware bewijsplicht om dit aannemelijk te maken; re-integratie moet concreet, actueel en aantoonbaar zijn. Een vage hoop op herstel of het naderen van de pensioenleeftijd is geen gerechtvaardigd belang.

Hoe kan een slapend dienstverband beëindigd worden? (De routes)

Er zijn twee hoofdroutes:

1. Beëindiging met wederzijds goedvinden: Dit is de meest logische en praktische route. Jij doet een verzoek aan je werkgever om de arbeidsovereenkomst te beëindigen via een vaststellingsovereenkomst (VSO), onder toekenning van de wettelijke transitievergoeding. Let op: de VSO moet WW-proof zijn opgesteld. Vraag juridisch advies om vertraging of weigering van een eventuele uitkering te voorkomen.
2. Procedure via UWV: De werkgever kan er ook voor kiezen om zelf een ontslagvergunning aan te vragen bij het UWV wegens langdurige arbeidsongeschiktheid.

De route via een VSO is vaak sneller en eenvoudiger.

Hoe hoog is de transitievergoeding bij beëindiging van een slapend dienstverband?

De Hoge Raad heeft bepaald dat de hoogte van de transitievergoeding wordt ‘bevroren’ op het moment dat de werkgever de werknemer voor het eerst had kunnen ontslaan. Dit is de dag nadat de loondoorbetalingsverplichting van 104 weken eindigde. De werkgever hoeft dus niet een hogere vergoeding te betalen die is opgebouwd tijdens de ‘slapende’ periode. De werkgever krijgt namelijk ook geen rente of eventuele verhogingen bij latere beëindiging vergoed van het UWV. Daarom moet de transitievergoeding nauwkeurig worden vastgesteld op het juiste moment.

Kan de werkgever de betaalde transitievergoeding terugkrijgen van het UWV?

Ja, dankzij de Wet compensatie transitievergoeding kan de werkgever de betaalde transitievergoeding bij ontslag na langdurige ziekte gecompenseerd krijgen. De compensatie is gemaximeerd tot het bedrag dat verschuldigd was na 104 weken ziekte en is nooit hoger dan het loon dat de werkgever tijdens ziekte heeft betaald. De werkgever moet de compensatieaanvraag binnen zes maanden na betaling van de transitievergoeding indienen bij het UWV (art. 7:673e BW), anders vervalt het recht op vergoeding.

Wat als mijn werkgever toch weigert het slapende dienstverband te beëindigen?

Als je werkgever weigert mee te werken, kun je naar de kantonrechter stappen. Je kunt de rechter verzoeken om:

1. De werkgever te veroordelen om mee te werken aan een beëindiging via een VSO.
2. De arbeidsovereenkomst zelf te ontbinden en de werkgever te veroordelen tot betaling van de transitievergoeding.

Gezien de uitspraak van de Hoge Raad is de kans groot dat de kantonrechter je verzoek zal toewijzen, tenzij de werkgever een zwaarwegend en concreet gerechtvaardigd belang kan aantonen.

Waarom juridisch advies vragen bij een slapend dienstverband?

Hoewel de regels duidelijk lijken, kunnen er discussies ontstaan. Daarom is juridisch advies verstandig om:

• Een correct verzoek tot beëindiging op te stellen.
• De berekening van de transitievergoeding te controleren.
• De VSO te beoordelen.
• Je bij te staan in een eventuele procedure bij de kantonrechter.

Een specialist in arbeidsrecht kan je helpen om je rechten te effectueren. Overweeg een second opinion bij twijfel.

Samenvatting: Belangrijkste punten over slapend dienstverband beëindigen

Heb je een slapend dienstverband? Dit zijn de kernpunten:

• Definitie: Een arbeidsovereenkomst die na 104 weken ziekte niet is beëindigd; geen loon, geen werk.
• Uitspraak Hoge Raad: Een werkgever is verplicht mee te werken aan beëindiging op verzoek van de werknemer, tenzij er een gerechtvaardigd belang is.
• Transitievergoeding: Bij beëindiging moet de werkgever de transitievergoeding betalen, berekend na 104 weken ziekte.
• Compensatie UWV: De werkgever kan de betaalde transitievergoeding grotendeels gecompenseerd krijgen.
• Hoe beëindigen: Via een VSO op verzoek van de werknemer.
• Weigering werkgever: Als de werkgever weigert, kun je naar de kantonrechter stappen.
• Juridisch advies: Verstandig bij discussie of weigering door de werkgever.

Weet dat je als langdurig arbeidsongeschikte werknemer het recht hebt om een einde te maken aan een slapend dienstverband en aanspraak te maken op de transitievergoeding.