De kantonrechtersformule (2025): Ouderwets, maar nog relevant?

Heb je wel eens gehoord van de kantonrechtersformule in de context van ontslag en ontslagvergoeding? Hoewel deze formule sinds 1 juli 2015 niet meer de wettelijke standaard is voor het berekenen van een vergoeding bij ontslag (dat is nu de transitievergoeding), duikt hij toch nog regelmatig op. Vooral bij ontslag met wederzijds goedvinden of in sociale plannen wordt er soms nog naar verwezen. Maar wat hield die kantonrechtersformule precies in? Hoe werkte de berekening? En waarom is het in 2025 nog steeds nuttig om er iets van af te weten, zeker in het kader van een onderhandeling over een ontslag? Dit artikel legt de oude formule uit, inclusief de A x B x C-structuur, en belicht de relevantie ervan vandaag de dag.

Wat was de kantonrechtersformule precies?

De kantonrechtersformule was jarenlang dé richtlijn die kantonrechters in Nederland gebruikten om de hoogte van de ontslagvergoeding te bepalen wanneer zij een arbeidsovereenkomst ontbonden. Het was geen wet, maar een aanbeveling die door de Kring van Kantonrechters was ontwikkeld (in de ‘Aanbevelingen voor de berekening van ontslagvergoedingen’, laatste versie 2009) om meer eenheid te brengen in de toegekende vergoedingen.

De formule gaf een methode om op basis van salaris, dienstjaren en de omstandigheden van het geval een ‘redelijke’ vergoeding te berekenen als compensatie voor het ontslag.

Is de kantonrechtersformule de standaard in 2025?

Nee, het is heel belangrijk om te weten dat de kantonrechtersformule sinds 1 juli 2015 niet meer de officiële, wettelijke maatstaf is. Met de invoering van de Wet Werk en Zekerheid (WWZ) is de transitievergoeding de wettelijk verplichte vergoeding geworden bij ontslag op initiatief van de werkgever.

Kantonrechters zijn dus niet meer gebonden aan de oude kantonrechtersformule. De wettelijke transitievergoeding is het uitgangspunt. In uitzonderlijke gevallen kan een kantonrechter een extra ‘billijke vergoeding’ toekennen, maar dat is iets anders dan de oude formule. Ondanks dat de formule wettelijk is afgeschaft, is hij niet helemaal verdwenen uit de praktijk.

Hoe werkte de berekening van de kantonrechtersformule? (A x B x C)

De formule werkte met drie factoren: A x B x C.

• A = Aantal gewogen dienstjaren: Het aantal dienstjaren, gewogen op basis van leeftijd.
• B = Beloning per maand: Het bruto maandsalaris, inclusief vaste looncomponenten.
• C = Correctiefactor: Een factor (meestal 1) om rekening te houden met de specifieke omstandigheden van het geval.

Wat viel onder de ‘Beloning’ (B-factor) in de formule?

De B-factor was gebaseerd op het bruto maandsalaris, vermeerderd met vaste componenten zoals:

• Vakantietoeslag (8%).
• Een vaste 13e maand of eindejaarsuitkering.
• Structurele overwerkvergoeding of ploegentoeslag.
• Structurele winstdeling of tantième.
• Gemiddelde provisie.

Hoe werden de ‘Gewogen Dienstjaren’ (A-factor) berekend?

De A-factor paste een leeftijdsafhankelijke weging toe, waarbij oudere dienstjaren zwaarder telden:

• Dienstjaren tot 35 jaar: factor 0,5.
• Dienstjaren van 35 tot 45 jaar: factor 1.
• Dienstjaren van 45 tot 55 jaar: factor 1,5.
• Dienstjaren vanaf 55 jaar: factor 2.

Wat was de rol van de ‘Correctiefactor’ (C-factor)?

De C-factor was bedoeld om de uitkomst aan te passen aan de omstandigheden. De standaard was C=1. Een rechter kon hiervan afwijken:

• C < 1 (Lagere vergoeding): Als de werknemer (mede) een verwijt trof of bij een slechte financiële situatie van de werkgever.
• C > 1 (Hogere vergoeding): Als de werkgever (mede) een verwijt trof of de gevolgen voor de werknemer ernstig waren.

Na de invoering van de WWZ in 2015 is de C-factor in de rechtspraak vervangen door de mogelijkheid tot toekenning van een ‘billijke vergoeding’ bij ernstig verwijtbaar handelen (art. 7:671c lid 2 BW).

Wat is het verschil tussen de kantonrechtersformule en de transitievergoeding?

De verschillen zijn aanzienlijk:

De uitkomsten van de transitievergoeding zijn hierdoor vaak lager dan wat de kantonrechtersformule opleverde, vooral voor oudere werknemers.

Wanneer wordt de kantonrechtersformule nog wel gebruikt (in 2025)?

Hoewel wettelijk afgeschaft, wordt de formule nog gebruikt als referentiepunt of basis in de volgende situaties:

1. Onderhandelingen bij een VSO: Als een werknemer een sterke positie heeft, kan hij proberen een vergoeding te bedingen die (deels) is gebaseerd op de oude formule. Het gebruik van de formule is echter niet afdwingbaar; het is afhankelijk van wat partijen overeenkomen.
2. Sociale Plannen: Bij collectieve ontslagen wordt in een sociaal plan vaak een eigen ontslagregeling afgesproken. Veel sociale plannen gebruiken een aangepaste variant van de kantonrechtersformule, of hanteren geheel eigen berekeningen gebaseerd op leeftijd, dienstjaren of vaste staffels om tot een gunstigere vergoeding te komen.

Let op: de kantonrechtersformule kan geen aanspraak meer geven op oude vergoedingen uit het verleden. Alleen in actuele onderhandelingen of sociale plannen wordt ze nog vrijwillig toegepast.

Samenvatting: De kantonrechtersformule in 2025

Wat moet je onthouden?

• Oude richtlijn: Het was de richtlijn voor ontslagvergoedingen vóór 1 juli 2015.
• Niet meer de wet: De transitievergoeding is nu de wettelijke standaard.
• Berekening (A x B x C): Gebaseerd op gewogen dienstjaren, beloning en een correctiefactor.
• Nog wel relevant: Wordt nog gebruikt als referentiepunt bij onderhandelingen over een VSO en in sociale plannen.
• Vaak hoger dan transitievergoeding: De uitkomst is vaak hoger dan de wettelijke transitievergoeding.
• Juridisch advies: Laat een aanbod altijd toetsen door een jurist.

Hoewel de kantonrechtersformule geschiedenis is als wettelijke norm, is kennis ervan nog steeds nuttig in onderhandelingen.

Sta je op het punt een vaststellingsovereenkomst te tekenen? Wees alert, want in veel gevallen klopt de berekening van de transitievergoeding niet. Laat je VSO gratis controleren door een jurist en ontdek of jij krijgt waar je recht op hebt. Start direct met de gratis check!